Visie EO

Stel, je wilt graag meer weten over een bepaald onderwerp, maar lezen kost je te veel energie. Omdat je nu eenmaal een moeilijke lezer bent, je niet kunt concentreren of gewoon opziet tegen die honderden pagina’s dansende letters. Dan is Living Library voor jou de uitkomst!

“Het is verboden je boek mee naar buiten te nemen, pagina’s om te buigen of erin te krassen”, zegt Titia, terwijl ze quasi-streng over haar bril heen kijkt. Titia is de zogenaamde matchmaker, die mij zojuist heeft gekoppeld aan Walter (51). Hij komt uit Oss en lijdt aan niet-aangeboren hersenletsel (NAH). Ik heb hem deze middag als eerste ‘boek’ uitgekozen. Het onderwerp NAH stond tussen alle andere onderwerpen op een groot scherm bij de ingang van de Nijmeegse bibliotheek De Mariënburg, waar vanmiddag Living Library plaatsvindt. Titia heeft een geplastificeerd A4’tje voor zich en leest de uitleenregels voor. “Jullie hebben allebei het recht om vragen te stellen, maar ook het recht om een vraag niet te beantwoorden of het gesprek te stoppen”, vervolgt ze. Walter en ik knikken begrijpend, waarop ze besluit met: “Jullie hebben twintig minuten, met een uitloop van tien minuten. Zijn jullie zover?”

Wat is Living Library?

In de Living Library (levende bibliotheek) lees je geen boeken, maar mensen. Je gaat met deze zogenaamde levende boeken in gesprek over een thema dat in hun leven speelt en waar je misschien niet zo veel van weet. Denk aan iemand met een depressie, een vluchteling, iemand met niet-aangeboren hersenletsel, een tienermoeder of een laaggeletterde. Visie nam de proef op de som en ‘leende’ een paar levende boeken in de bibliotheek van Nijmegen.

Walter werd aangereden door een motor toen hij op zijn 8e uit de schoolbus stapte. Hij lag daarna twee maanden in coma en hield blijvende hersenschade over aan het ongeluk. Zijn verhaal is heftig, maar Walter blijkt ook een echte grappenmaker. “Ik hoop niet dat je mij het hemd van het lijf vraagt, want ik heb net een nieuw overhemd aan”, zegt hij met een brede glimlach, als we plaatsnemen in hoge groene en oranje fauteuils. Wil hij op de foto? Hij grijnst: “Alleen met een zwart balkje voor mijn ogen.”

Mooie, glimmende auto

Walter doet al voor de zeventigste keer mee met Living Library, vertelt hij. “Wat ik er zo leuk aan vind? Ik ben op deze manier zinvol bezig. Ik kan door mijn aandoening niet werken, dus ik voel me vaak nutteloos. Nu kan ik doen wat ik kan en wat goed voelt. En ja, ik vertel steeds hetzelfde verhaal. Maar al zijn er slechts een paar die hierdoor meer begrip krijgen voor mensen voor wie niet alles in het leven vanzelfsprekend is, dan is mijn dag al geslaagd.”

Wie Walter ontmoet, merkt niet snel dat hij NAH heeft. Dat zorgt soms voor onbegrip, bijvoorbeeld als hij op een druk treinstation een kaartje moet kopen. Dat lukt hem nauwelijks. “Ik zeg altijd: je kunt nog zo’n mooie, glimmende auto hebben, met van alles erop en eraan, maar als de motor onder de motorkap defect is, zal die nooit goed rijden. Dat is ook zo met mij. Ik ben fysiek redelijk goed opgeknapt, maar mijn hersenen – dus de motor – zijn beschadigd. Daardoor zal ik nooit goed functioneren.”

Veel geroezemoes

Hoewel we in een rustig hoekje van de bibliotheek zitten, klinkt er een hoop geroezemoes op de achtergrond. Vandaag zijn er zo’n vijftien levende boeken te leen, en bijna elk boek is wel bezet. “Ik vraag altijd aan mensen waarom ze mij willen lezen”, zegt Walter. “De leukste vraag die ik heb gehad, is hoe ik mijn vrouw heb ontmoet. ‘Want’, zeggen mensen dan, ‘je hebt een hersenbeschadiging, maar je hebt wel twee kinderen.’ Dan antwoord ik: ‘Mijn hersens zijn beschadigd, maar de rest doet het nog goed. Haha!’”

De twintig minuten vliegen voorbij; voor we het weten staat Titia weer voor onze neus. “Nog tien minuten erbij”, zegt Walter. En Titia laveert weer tussen de tafeltjes en stoelen terug naar de ‘boekenkast’, de tafel waar de levende boeken koffiedrinken of bijkomen van een gesprek.

Visitekaartje

Is Walter een populair boek? “Afgelopen week in Barneveld ben ik één keer gelezen. Dat is nog nooit voorgekomen. Meestal zijn er op één middag wel vijf of zes lezers. Maar ik ben het meest trots als mensen me bedanken en zeggen dat ze een andere kijk hebben gekregen op niet-aangeboren hersenletsel. Ik heb er jarenlang niet bij gehoord – en soms nog steeds niet. Hier ben ik een van de boeken, en kiezen lezers mij uit om mijn verhaal te horen. Dat doet me goed.”

Opnieuw duikt Titia op. Het is tijd om afscheid te nemen, maar niet voordat Walter een foto van ons heeft gemaakt. “Voor op mijn website”, licht hij toe, en hij duwt me zijn visitekaartje in de hand.

https://www.eo.nl/artikel/lees-eens-een-mens-in-plaats-van-een-boek